Sự Phụ Thuộc của Ukraine vào Starlink và Cuộc Tìm Kiếm Giải Pháp Thay Thế Giữa Bất Ổn Gia Tăng

Tại Ukraine, nơi chiến tranh đang diễn ra, một cuộc gọi điện thoại đơn giản có thể trở thành điều xa xỉ. Người dân trong làng tập trung quanh một trạm Starlink, giơ điện thoại lên để bắt tín hiệu quý giá. Một tấm bảng vuông nhỏ hướng lên bầu trời giúp họ kết nối với người thân ở xa hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn cây số. Ở các tỉnh phía đông bắc, nơi mạng di động bị phá hủy, những khoảnh khắc như vậy mang lại chút cảm giác bình thường giữa thời chiến.

"Không thể phóng đại tầm quan trọng của việc này đối với cuộc sống của mọi người," Ada Wordsworth, giám đốc tổ chức từ thiện KHARPP chuyên hỗ trợ Ukraine, cho biết. KHARPP đã triển khai các trạm Starlink tại các ngôi làng gần chiến tuyến, giúp người dân duy trì liên lạc bất chấp gián đoạn liên tục.

Sự Phụ Thuộc Gia Tăng vào Starlink

Từ khi Nga xâm lược vào năm 2022, Starlink đã trở thành thành phần quan trọng trong hạ tầng quân sự và dân sự của Ukraine. Quân đội sử dụng nó để phối hợp các cuộc tấn công bằng drone, truyền tải dữ liệu chiến trường và duy trì liên lạc trong các khu vực không còn mạng truyền thống. Ngay cả liên lạc quân sự mã hóa cũng dựa vào phiên bản đặc biệt của Starlink mang tên Starshield, được thiết kế để chống lại các cuộc tấn công gây nhiễu và đánh chặn.

Tuy nhiên, vào cuối tháng 2, xuất hiện thông tin cho rằng chính quyền Mỹ đã xem xét việc cắt đứt quyền truy cập của Ukraine vào Starlink trong các cuộc đàm phán liên quan đến tài nguyên khoáng sản. Elon Musk đã phủ nhận những tuyên bố này, nhưng mối lo ngại về vai trò thống trị của SpaceX tại Ukraine vẫn chưa giảm. Khi Musk ngày càng có mối liên hệ chặt chẽ với chính quyền Trump, nỗi sợ về sự gián đoạn ngày càng gia tăng.

Cuộc Tìm Kiếm Giải Pháp Thay Thế

Trong nhiều năm, các quan chức Ukraine đã tìm kiếm những giải pháp thay thế Starlink, nhưng các lựa chọn khả thi vẫn còn hạn chế. OneWeb, thuộc sở hữu của tập đoàn Eutelsat của Pháp, được xem là một giải pháp tiềm năng. Không giống như Starlink do SpaceX kiểm soát hoàn toàn, các trạm thu OneWeb được cung cấp bởi các công ty bên thứ ba. Joanna Darlington, phát ngôn viên của Eutelsat, xác nhận rằng OneWeb đã được triển khai ở Ukraine nhưng thừa nhận rằng việc mở rộng quy mô sẽ mất nhiều thời gian.

"Điều này có thể thực hiện được, nhưng không phải là một giải pháp tức thì," Darlington giải thích, nhấn mạnh rằng việc thay thế hơn 40.000 trạm Starlink không thể diễn ra ngay lập tức. Ngoài ra, các thiết bị OneWeb lớn hơn và đắt hơn nhiều, có giá hàng nghìn đô la so với mô hình Starlink rẻ hơn.

Các lựa chọn thay thế khác đang xuất hiện, nhưng vẫn còn nhiều năm nữa mới có thể triển khai đầy đủ. Project Kuiper của Amazon, một đối thủ tiềm năng của Starlink, dự kiến sẽ phóng những vệ tinh đầu tiên trong năm nay, với mục tiêu dài hạn là triển khai hơn 3.000 đơn vị. Tuy nhiên, vì Amazon cũng là một công ty của Mỹ, nên Kuiper có thể đối mặt với những ràng buộc chính trị tương tự như SpaceX.

Liên minh Châu Âu đang phát triển một hệ thống vệ tinh riêng mang tên IRIS2, dự kiến sẽ hoạt động vào năm 2030. Với chỉ 300 vệ tinh theo kế hoạch, khả năng cung cấp dịch vụ của hệ thống này sẽ nhỏ hơn nhiều so với Starlink, vốn đã có hơn 7.000 vệ tinh trên quỹ đạo. SpaceX đã tuyên bố có thể phóng hơn 40.000 vệ tinh nếu được cấp phép, tiếp tục củng cố vị thế thống trị của mình.

Lời Cảnh Báo cho Hệ Thống Liên Lạc Toàn Cầu

Andrew Cavalier, chuyên gia công nghệ vũ trụ tại ABI Research, tin rằng tình hình ở Ukraine là một lời cảnh báo cho các quốc gia đang quá phụ thuộc vào các nhà cung cấp vệ tinh tư nhân. "Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh cho các nước đang sử dụng Starlink. Chính phủ có thể sẽ ưu tiên phát triển các mạng lưới vệ tinh riêng," ông nhận định.

Giáo sư Barry Evans từ Đại học Surrey cũng đồng tình, nhấn mạnh rằng việc Ukraine chuyển đổi khỏi Starlink sẽ vô cùng khó khăn. "Mọi người rất lo ngại về sự thống trị của Starlink," ông nói thêm.

Hệ Lụy Nhân Đạo

Đối với những người dân sống gần chiến tuyến ở Ukraine, Starlink không chỉ là một công nghệ mà còn là một phương tiện cứu sinh. Khi Nga gia tăng các cuộc tấn công, nhiều người lo sợ sẽ bị cắt đứt hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Wordsworth, người đã chứng kiến tác động của việc có hoặc không có kết nối internet, tỏ ra bi quan về tương lai.

"Đây không phải là một trò chơi. Đây là mạng sống của con người," bà nói, đề cập đến lo ngại về quyền kiểm soát của Musk đối với hệ thống liên lạc của Ukraine. Khi đất nước này tiếp tục đối mặt với một tương lai bất định, câu hỏi quan trọng được đặt ra: Liệu Ukraine và các đồng minh có thể tìm ra một giải pháp thay thế đáng tin cậy trước khi quá muộn?"